Transfita..... viðbjóður dauðans

Mikil umræða hefur átt sér stað í þjóðfélaginu að undanförnu um transfitusýrur og skaðsemi þeirra.  Siv Friðleifsdóttir mótorhjólagella og fyrrverandi heilbrigðisráðherra hefur lagt fram frumvarp þess efnis að skylda matvælaframleiðendur að tilgreina innihald transfitusýra í vörunni.  Naglinn fagnar þessu frumvarpi og jafnvel trúleysinginn ég ligg á bæn að þetta verði samþykkt af háu herrunum við Austurvöll því transfitusýrur eru mesti óbjóður sem hægt er að láta ofan í sig.

Transfitusýrur finnast í litlum mæli í sumum náttúrulegum afurðum á borð við mjólkurvörur og dýraafurðir.  Það er hins vegar algengast að þeim sé bætt við ýmsar vörur með því að herða fljótandi fitu þannig að hún verði hörð við stofuhita. 

Mettuð fita er hörð við stofuhita:  Smjör, smjörlíki, dýrafita.

Ómettuð fita er fljótandi við stofuhita:  Jurtaolíur, fiskiolía.

Hert fita eins og algengasta formið er á transfitusýrum er því ekki lengur náttúruleg fita heldur fabrikkeraður viðbjóður.

 

Algengustu matvæli sem innihalda transfitusýrur:

• franskar kartöflur
• snakk 
• kex
• sætabrauð, smákökur og kökur
• örbylgjupopp
• morgunkorn
• brauðrasp
• smjörlíki og annað viðbit

 

Til dæmis er það gert svo þær þráni síður og hafi þar með lengra geymsluþol, til að auka smyrjanleika viðbits eða þykkja áferð matvæla.

Notkun á transfitusýrum er því gróðavænlegt fyrir matvælaframleiðendur, þar sem varan verður girnilegri og helst fersk mun lengur.  Þessi aðferð sparar líka peninga því notkun á harðri fitu er ódýrari en notkun á öðrum tegundum á fitu.  Það kaupir enginn rándýrt og myglað kex. 

 

Áhrif transfitusýra á líkamann eru á allan hátt neikvæð.  Til dæmis áhrif þeirra á kólesteról magn í blóði.  Kólesteról samanstendur af LDL og HDL kólesteróli.  Einföld leið til að muna hvort er slæmt og hvort er gott er að LDL stendur fyrir Leiðinlega kólesterólið og HDL stendur fyrir Hjálpsama kólesterólið.   Neysla á transfitusýrum eykur magn LDL kólesteróls ("Leiðinlega") í blóði og minnkar HDL kólesteról ("Hjálplega").  Hátt kólesteról magn í blóði stuðlar að þrengingu æðaveggjanna.  Neysla á transfitusýrum er yfirleitt talin tengjast aukinni hættu á hjarta- og æðasjúkdómum, sykursýki, heilablóðfalli og ýmsum langvarandi lífsstílssjúkdómum.

 

Það eru ekki til nein viðmið um ráðlagðan dagsskammt af transfitusýrum.  Það er erfitt að skera þær algjörlega úr mataræðinu, enda finnast þær í sumum náttúrulegum afurðum.  Það er hins vegar ráðlegt að reyna að minnka neyslu þeirra sem mest.  Það er best gert með að forðast unnar matvörur, forpakkaðar matvörur og bakaríísmat.  Auka frekar neyslu á náttúrulegum afurðum eins og ávöxtum og grænmeti í staðinn.

 

Hvernig getum við séð hvort vara inniheldur transfitusýrur?  Ef það kemur fram hert fita/olía, eða hluta hert fita/olía á innihaldslýsingunni þá má gera ráð fyrir að hún innihaldi transfitusýrur. 

 

Í lokin læt ég fylgja með myndband sem ætti að vekja nokkra til umhugsunar um hversu mikill ófögnuður transfitusýrur eru og spurning hvort sumar afurðir sem sumt fólk lætur ofan í sig sé yfir höfuð hægt að flokka sem matvæli?

 

Athugasemdir

[Svanhildur (IP-tala skráð) 30.3.2008 kl. 14:11]

Já, vonandi verður þetta frumvarp samþykkt.

Datt nýlega inn á síðuna þína og vá, þvílíkur viskubrunnur. Takk fyrir mig! Er búin að lesa og lesa.

Þykist lesa út úr einhverjum færslum að þú hafir einhverntímann verið þybbin. Langar að vita hvað varð til þess að þú byrjaðir af þessum krafti? Hver er "þín saga"? 

Þinn lífstíll er eftirsóknarverður og þú ert fyrirmynd okkar hinna. Samt er svo erfitt að byrja af einhverju viti, maður er styrktaraðili stöðvanna að mestu og lufsast við þetta.

[M, 31.3.2008 kl. 10:47]

Líður ekki vel að lesa þetta hafandi gúffað í mig hamborgara og frönskum á leið heim frá Akureyri um helgina. En.. mín fór í ræktina á Akureyri eða í flottu ræktina Átak. Mikið leið mér vel eftir veruna þar

Eigðu góðan dag. 

[Guðrún Helga (IP-tala skráð) 31.3.2008 kl. 11:01]

Hæ Ragga. Ég held að það myndu margir hætta að borða kjúkling eftir að hafa kynnt sér hvernig þeir eru "ræktaðir"... kveðja Guðrún Helga

[Ragnhildur Þórðardóttir, 31.3.2008 kl. 13:40]

Svanhildur!  Velkomin á síðuna, og takk fyrir að kíkja í heimsókn.  Þakka þér fyrir falleg orð.  Mín saga er svosem ekkert frábrugðin öðrum.  Fékk einu sinni bara ógeð á sjálfri mér þegar ég komst ekki lengur í nein föt í fataskápnum og dru... til einkaþjálfara sem hjálpaði mér mjög mikið.  Hafði verið að lufsast sjálf en það var aðallega mataræðið sem var í algjöru rugli hjá mér. 

M! Þú hristir þennan borgara af rassinum um leið... verra með franskarnar enda óljóst hvort það sé yfirhöfuð hægt að flokka sem matvæli . 

Guðrún Helga! Usss!! við skulum ekkert tala um kjúlla ræktun hér, enda megin uppistaðan í mínu mataræði.  Ég veit samt að þær aðfarir eru ekki mannúðlegar

[Kristín (IP-tala skráð) 1.4.2008 kl. 12:53]

Sæl Ragga.

Mig langar að spyrja þig hvaða morgunkorn er með þessari transfitusýrum?