Gamla góða Lýsið

Lýsi er líklega það bætiefni sem mest er neytt af á Íslandi.  Að meðaltali tekur hver Íslendingur um 3 desilítra af lýsi á ári og er það langmesta neysla í heiminum. 

Miklar rannsóknir hafa verið gerðar á gagnsemi lýsis gagnvart hinum ýmsu sjúkdómum, og þar hafa Omega - 3 fitusýrurnar verið í aðalhlutverki.  Árið 1970 fóru danskir læknar að skoða eskimóa á Grænlandi, en lengi hafði verið vitað að tíðni hjarta- og æðasjúkdóma væri mun lægri hjá Grænlendingum borið saman við t.d Dani, þrátt fyrir mikla fituneyslu.  Það kom í ljós við rannsókn á mataræði eskimóanna að þeir neyttu mikillar fiskifitu.  Athygli Dananna beindist fljótlega að Omega - 3 fitusýrunum í fiskifitunni, og þá helst DHA og EPA sem eru ómettaðar fitusýrur.  Rannsóknir á DHA og EPA hafa leitt margt merkilegt í ljós. 

Flestir vísindamenn eru farnir að hallast að ótvíræðum jákvæðum áhrifum lýsisneyslu á hjarta- og æðasjúkdóma.  Annars vegar getur lýsi haft jákvæð áhrif á samsetningu blóðfitunnar með því að lækka hlutfall tríglýseríðs og kólesteróls í blóði og dregið þannig úr æðakölkun.  Hinsvegar hefur lýsi áhrif á prostaglandínframleiðsluna og þannig um leið á storknunareiginleika blóðsins. 

Allt frá 18. öld hefur lýsi verið gefið við liðagigt með góðum árangri.  Lýsi virðist hægja á framgangi og einkennum liðagigtar en læknar ekki sjúkdóminn.  Omega - 3 fitusýrur breyta hlutfalli prostaglandína í líkamanum þannig að minna myndast af bólgumyndandi prostaglandínum. 

Lýsi dregur einnig úr einkennum á IgA nephropathy, sem er algengur nýrnasjúkdómur. 
Nýlegar rannsóknir hafa jafnframt sýnt fram á að regluleg neysla lýsis lækkar blóðþrýsting hjá fólki með of háan blóðþrýsting. 

Hákarlalýsi hefur verið töluvert notað á Norðurlöndum til að hraða græðslu sára og styrkja ónæmiskerfið og þar með draga úr hættunni á alls kyns sýkingum.  Í hákarlalýsi er mikið af svokölluðum alkoxýglýserólum, en þau hafa verið notuð sem hjálparmeðferð við geislameðferð til að draga úr hliðarverkunum hennar, svo sem vefjaskemmdum.

 

Auk Omega-3 fitusýranna inniheldur lýsi bæði A- og D- vítamín.  Ekki þarf að hafa áhyggjur af of stórum skömmtum af lýsi hjá fullorðnum en komið hafa fram D-vítamín eitrunareinkenni hjá börnum sem hafa fengið AD-vítamíndropa og lýsi samtímis.

 

Nýlega hafa einnig komið fram rannsóknir sem sýna að 2,000 - 4,000 mg af EPA og DHA á dag, hvort sem er úr fiski eða með bætiefnum, getur bætt árangur í íþróttum.  Bætingar bæði í styrk og þoli hafa einnig komið fram í rannsóknum.  Hjá þeim íþróttamönnum sem prófaðir voru komu bætingar fram í auknum þyngdum í bekkpressu, meiri stökkkrafti í hástökki og langstökki, bættum hlaupatíma og minni bólgum í vöðvum.

Rannsakendur geta sér til um að þessar bætingar í íþróttum megi rekja til jákvæðra eiginleika EPA og DHA.  Þessir eiginleikar eru m. a framleiðsla vaxtarhormóna, bólgueyðandi virkni, aukin súrefnisupptaka, betri insúlínviðbrögð í frumuhimnum og blóðþynnandi áhrif.  Einnig hefur regluleg neysla EPA og DHA áhrif á að súrefni og næring flyst fyrr til vöðva og stuðla þannig að því að líkaminn þarf styttri tíma til að jafna sig eftir erfiðar lotur af æfingum.

 

 

Athugasemdir

[Eva (IP-tala skráð) 15.4.2008 kl. 18:07]

Hvort mæliru meira með lýsi eða hörfræjarolíu? Eða bara bæði? En hvernig er með omega-3-6-9? Taka það líka?

Kv Eva 

[Ragnhildur Þórðardóttir, 15.4.2008 kl. 18:14]

Ef þú tekur Omega 3-6-9 skaltu kíkja aftan á hvaðan Omega 3 fitusýrurnar koma. Ef það stendur DHA og EPA þá þarftu ekki lýsi, og ef það stendur flax seed þá þarftu ekki hörfræolíu. Það er misjafnt hvaðan Omega fitusýrurnar koma sem eru í svona blöndum. Ég held að Udo's oil sé með hvoru tveggja, ekki alveg viss samt. Ef þú tekur ekki Omega 3-6-9 skaltu taka bæði lýsi og hörfræolíuna, þetta eru mismunandi fitusýrur og þú þarft á þeim báðum að halda.

[Soffía (úr workouthópnum) (IP-tala skráð) 15.4.2008 kl. 18:45]

Takk fyrir frábært blogg Ragga, er einlægur aðdáandi :)

 Í Udo's oil eru ekki DHA og EPA heldur mikið af fitusýru sem er nefnd ALA og er ekki talin eins mikilvæg og DHA og EPA.  DHA og EPA eru hins vegar í lýsi.  Heimild: nemandi minn (er efnafræðingur og kenni efnafræði) gerði fitusýrugreiningu á Udo's oil og lýsi og komst að þessu :)

[Ragnhildur Þórðardóttir, 15.4.2008 kl. 19:32]

Sæl og blessuð Soffía,

Nú fer nú aldeilis að styttast í Þrekmeistarann. Eruð þið ekki vel stemmd? Þið eruð búin að æfa eins og skepnur og eigið eftir að rúlla þessari keppni upp.

Takk fyrir fróðleikinn um Udo's, ég hef nefnilega aldrei keypt það sjálf. ALA er skammstöfun fyrir Alpha Linoeic Acid sem er Omega 3 líka. Líkaminn getur búið til DHA og EPA úr ALA, en það er víst betra að taka DHA og EPA samt til að njóta þeirra jákvæðu áhrifa sem þær hafa á hjartað og heilsuna.

Gangi ykkur vel á laugardaginn. Kick ass!!

[Soffía (IP-tala skráð) 16.4.2008 kl. 13:00]

Takk takk... vonandi gengur þetta vel :) Flestir eru mjög vel stemmdir!!!  Alla vega hlakka ég rosa til að glíma við þetta :)

[Ragnhildur Þórðardóttir, 16.4.2008 kl. 13:24]

Það er líka alveg nauðsynlegt að prófa brautina í keppni til að finna veiku og sterku punktana sína, hvar megi bæta tæknina o.s.frv.  Það er allt annað að fara í gegnum hana í salnum eða í keppni með adrenalínið og stressið á fullu og dómara sem sýna enga miskunn.

Best að fara bara á sínum hraða, passa frekar tæknina, og passa að sprengja sig ekki of snemma í brautinni. 

Ég sendi stuðningshugsanir norður á laugardaginn